Propoganda b ëšme di siyase (Surayt)

Propoganda b ëšme di siyase
Jan Beṯ-Şawoce

In reply to message #0
 
Propoganda b ëšme di siyase:
Më Jan Beṯ-Şawoce

1

Man kobëc d howe kaṯowo bu şurayt?

Amro, farman,.. më man knuţrët d oṯe?

Më Cabdël-Ḫamid? Ašër hano kwiš, ucdo haw këtle niye d docër.
Më Kamalo? I bëšrayḏi aclayxun, hano ste më zawno kwiš, balki naqla ẖreto docër.

(…)

Hani d lëbciwo, kulle ẖa b ẖa tlën mi ẖolo, fayišitu han naqla hatu b ruẖayxun.

Haka këmmitu: Camona klozëm d fayšina w gëd fayšina baẖ ẖaye, kobëc d bëdetu d këṯwitu b lišono d emayxun!... Haka këmmitu ”eman ẖliṯoyo, ẖalwa ẖalalyo lë kmëţcoyo!” bdawu bi kṯawto. Knuţro d këṯwitu!

Lašan d këṯwitu ste lë ţucetu klozëm dayëm d quretu…

Aẖuno w Ḫoṯo!

Qrawu, qrawu w naqla ẖreto yabo Aloh qrawu! Cëmrayxun ste mën d howe ţro d howe, lë minakfitu gëdi, naqla ẖreto qrawu.

B karyo w ẖalyo d umarno:

Ëno ste acmayxun, heš kito ǧalabeeeeee mëdone dlë kuḏcinalle. Laybi abadan d umarnolxun ”Aloh kuḏac kul mede!” w hawxa kowe ǧalţo. I caksiye ste harke cayboyo. Mqarras ste bu maḏco lëwena! I barbariye ste ţruwyo raẖëqto mënayna. Şucre, ruqe, cënt, bebaviye, tfoko li cëtmo, masmena ẖḏoḏe … mede ǧalabe ǧalabe cayboyo. Hak, qay w l mën?!

Bu mahwo w bu šqolo hëwena stedin maqnëcone, madëlone w ẖawrone… Mawxa xşara wlo l ẖa mënayna layt!

An aẖnone w an aẖwoṯo, harke cal i adraṯe, cal d këtne šërik w ẖaḏire, knuţrina mënayye hënne ste d bodën d këṯwi b şurayt. Hano lišonayxuyo, man gëd kuṯawle w man gëd huwele moro ǧer mënayxu?!

Ma ẖaḏire hatu li kṯawto?

Haka mërxu ”e” Alah Kamal w Cabdël-Ḫamid gëd qaymi naqla ẖreto li ẖolo.
De han naqla be mën qërar këtxu, hatu harke hawulle!

In reply to message #0
 
2

(b şurayt quryoyo)

Man kobac d howe kaṯowo bu şurayt?

Amro di caskar kamto, fërman mu šëlţono,.. me man knuţrat d oṯelux?

Me Cabdël-Ḫamid? Ašër aẖuno du raşt hano kwiš, ucdo niya d docar kale latle.

Me Kamalko? Ba kombašarnanxun, alah hano sti me zawnoda kwiš, bas balki disa d docar, klawu li heviye…

E e, aẖunone… i masalaṯi alah latyo sahël ha!...

Han naqla gëd mšaylinanxu, ma mëqqa koqorutu? Cal më koruẖmutu d qorutu?
Ma mëqqa kotucbutu lašan d yëlfutu? Ma kocubrutu b hawxa bazarkat d hëna mac carabkat?

Ma lašan d këṯwat, ma lo kobac d uḏcat l hëna medonkat…. Haka lo kuḏcat sti, ba i naqlayo harke, më kibux d fëlǧat acman? Mën këplux d këṯwat?

Alah këtli cal hawxa čiroke, kobacno haṯe d folaǧna acmayxun… Eba kit ẖila, alah eli hwele ǧalabe zaẖmat be më kit eba, lo qadërno d nofaqno me ẖaq diḏa… Hay gëdi noše mcawenulli eba, yabo haka kolozam gëd nofalno b baxtayxu sti. Latyo caybo!

***

Ḫa huḏoyo naẖëtwa li šuqo lašan dë mzabën u ẖmorkayḏe.. U ẖmoro d këtwayle ẖa şaqaţwa, corajwa. Lašan d maqnac w masme lu zawono sti, mẖele bëşmoro taẖte raǧle du ẖmoro.

Zlam mu Qaysar ẖzele, abëc d šoqeleyo. Qamayto ẖërle cal u ẖmoro, makraxle iḏe acle, ẖerle cal gawe w cal ab becayḏe… ba më d ẖoze, kale këtle bëşmoro bë ẖḏo me raǧle. Pak!... Haṯe mënwa?!

Mëftakarle ebe w mërle ”Ašër d šomaţno u bëşmoro, komarno qay gëd micadël u ẖmorano”. Xayifo be u ẖaq mënwa, huwle w šqile u ẖmoro. Mbele lu bayto.

Bëṯër b yawmo u huḏoyo ayko d kuzzele koẖoqar b ruẖe. W komar:
- Hatu jamera an noše du Qaysar, jare koẖuqrutu b ruẖayxun w këmmutu: Aẖna šahrazana… u ẖmoro d këtwayli, alah mi xaliqa huwwe şaqaţwa, u bëşmoro sti ono b iḏi mẖewayli b rëǧle, hawxa gaẖëxno cal u šaqolayḏe.

An noše d šamici bi čiroke, rahoţe azzënne l gab u šaqolo w mëralle be i masala mënyo. U šaqolo ftëẖle idoṯe w mẖalle cal barkoṯe w mërlalle: Way! Way! Way! Alah dlo obenowa u kalla sëxtawo, d këtyo xiwayli xazoq ǧalabe rabo!...

In reply to message #0
 
3

Man kobëc d howe kaṯowo bu şurayt?

Amro, farman,.. më man knuţritu d uṯalxun?

Më Cabdël-Ḫamid? Ašër ucdo u zlamano kwišoyo, niye d docër haw kettle.
Më Kamalo? Kubenolxun bëšra, më zawno hano ste kwiš, këmmi balki naqla ẖreto docër. Bac i naqlayo mën gëd saymina? Maclena idoṯayna w msalmina i ruẖo d këtlan? Aw yëtwina w mëftakrina be mën kiban d saymina?

***

U nošo bi quwwe du lišono d ruẖe kmëftakër. U ţëworo du lišono bu ftakar, u ţëworo du ftakar ste bu lišono maşro w qimoyo. Xu maṯlo du kalbo w di kurte, lë kmarfën ẖḏoḏe, yacni caşyene bë ẖḏoḏe.

U ftakar amţele madaniyat rabe li ẖolo, bi zangane d këtle lu lišono ste am madaniyatani hawën manfëcone laẖna lan noše. Hawxa šëbhoro qayëṯle lu lišono bu tarix.

Qiyomo d qoyëm lišono, kubacle ẖaşo w katfo mu camo d ruẖe w man nahire d këtle w dlo u ţëworayḏe kowe dlo ëmkan. Mawxa kumarno klozëm d maftëlina foṯayna lu lišonayḏan w lë ţurenale cal iḏe w foṯe mẖalqo harke w tamo.

Bi hëwwiye du nošo, u lišono kmëẖšëw u asas. Gab u nošo u lišono kxolëq ftakar, iboco, ẖësoso, cëlmo, zabno, arco, šmayo,... hani abadan latte ẖëdud rsimo w bşimo ste. Bas këtte natije w natayëj, hani kmënqoli lab baroye anjax bu lišono w hawxa kmiḏoci bu cëlmo. Hanoyo d këmminale ”u hawno su nošo,” harke u mhaškërono ste u lišonoyo.

Bu kanšo u nacimo, huwwe heš bu ynoqo du şadro du ẖalwo mi emo, kyolëf u lišonayḏe aw du šrolo u lišono d këmminale ”ëmhoyo”. Cayn xëd u şanëc d yotëw bi şënca, kmafët zabno yarixo bi şënca w kyulafla. Harke u nacimo kbode bu šmoco w kyolëf kul ẖës, kul macna, kul ẖarake w kul rëmëšto, be mën macna këtla bu lišono.

Mu yawmo d koṯe u nošo lu cëlmo, qume kuwele lišono ẖaḏiro. Huwwe heš ẖaṯo, lišono lë koḏëc. Ay yarẖe qamoyayḏe maclumyo kfayti bu baxyo, bëṯër hedi hedi kbode bu qëlodo w heš bëṯër koṯën aẖ ẖarakat du fëhomo.

I calaqa d kit bayn l nošo w l nošo ẖreno, haṯe kmisomo bu lišono. Mawxa baẖ ẖaye u markëwono di calaqa d kit bayn l nošo w l nošo dayëm aṯaytoyo mi quwwe d këtle lu lišono. Bu bayto, bi madrašto, bu zabuqo, bi šuqo, bu cwodo w b kul dukṯo bi quwwaṯe d këtle lu lišono kcayšina.

Macnata aẖna kobëc xayifo d bëdena d maqëminalan kaṯowe w dlo aydarbo gëd rëẖmina d këṯwina bu lišono d këtlan?

Macnata kobëc d bëdena bi qrayto ste w dlo aydarbo gëd rëẖmina u lišono d këtlan?

In reply to message #0
 
4

Man kobëc d howe kaṯowo bu şurayt?

Amro, farman,.. lu kṯowo, yabo më man knëţritu d uṯalxun?

Më Cabdël-Ḫamid? Yabo u zlamano kwišoyo kwišo, niye d docër ste haw këtle.

Më Kamalo? Kubenolxun bëšra … b riše du Kačal, hano ste kwiš, nafëq štaǧalikat, këmmi ”dacoroyo”.

Iḏa dacër, ẖaruw baytayna! Mën gëd saymina? Kiban kurxinalan cal ẖuwwe mede b dëkṯo? Aw koṯe mënayna mzarţina, mzamţina w qaymina b foṯe w du babo?

***

Mšayalle l Konfičiyus: D mëczomët l dabara b dawle, d howët rišo, qamayto, mën gëd maydët b iḏox lu cwodo?

Konfičiyus madcarle: Dlo šak w dlo kloyo, qamayto gëd madno l iḏi u šëwolo du lišono. Yacni: U lišono d huwele qëşurat, i naqlayo ax xabre d këtle, laybën d maẖkën kayiso u fëkër d kit. U fëkër dlë mitaẖke kayiso, am mëdone d kit lë siyomo, i naqlayo xëd kobëc, laybën d misomi bu darbo šrolo.

I waḏife d kit dlë misomo xëd kobëc, kẖërwo i cade w i marduṯo. I cade w i marduṯo ste i naqla d ẖërwi, i cadale b darbo ǧalţo gëd cëbro. I naqla i cadale d nëfqo mu darbo, u camo kmišawëš … I naqlayo mën kibe d soyëm? Bu cwodo d këtle layko kibe d moţe? Maḏco lë këwele. Harke mawxa u dawro du lišono ǧalabe ǧalabe mede muhimyo.

Kẖuzena u şurayt diḏan:

Cayn xu ẖalwo d eman hawxa ẖalal w naḏifo. Cayn xëd am maye dan nahre, b kul šëfro w ẖalyuṯo, qaloco baynoṯan kmabrëq. W hani alfowat d ëšne, cayn xëd ad daboše, be aydarbo kfayri, kmaẖti w kmayşi maw warde mšakle d kul baxča, huwwe ste hawxa mëdle w amţëlelan xabre w mamre ǧiţe kulle bu dawšo l femayna. Kulle msalsële naḏife w šafye.

Bu mamro, bu zmoro, bu gaẖxo, bu baxyo, bu ẖëzën, bu caza, bi mëštuṯo,… fayiš b gaboruṯo w šëbhoro baynoṯayna, acmayna w b femayna.

Han naqla az zamore ste macwadde u ţambur dëṯṯe, a mnaẖlone meẖayye w lebayye… Hawxa şifi ẖa b ẖa aš šife du asas laj jilat aṯoye w hawxa kiban b iḏayna d ţurena d malëx.

U lišono şurayt cayn xi ruẖo, cayošoyo baynoṯayna. Kobëc mënayna ẖubo, iqoro, calaqa, cwodo, bcoţo, qroyo, kṯowo, kṯawto, ylofo w tëwlifo.

I ẖubo lẖuḏa ste bas bu mamro lë kmakfe ha!... Hano mërlan, de këlle mamroyo, mërlan w ţrelan, maftelan ẖaşayna,… më qëm ruẖe, baẖ ẖaye mën kibe d malëx la-qëddam?

Kobëc kul şëroyo d nofëq moro lu şurayt. Mdarbe dal lišone nëxroye mëžǧëlina cam ẖḏoḏe buwwe, qurena buwwe, këṯwina buwwe w mbašrina ẖḏoḏe buwwe. Dayëm huwwe, dlo cajaze mëstacmëlinale.