Dayro d Mor Gabriyel, 1967… (Şurayt)

Turkish Court Takes Monastery's Land, Declares Assyrians 'Occupiers'

Dayro d Mor Gabriyel, 1967…

Kito maṯlo komër hawxa: I ẖaqiqa mayërtoyo!

Aẖnone w aẖwoṯo,

I ẖaqiqa mëqqa d huwyo mayërto, ţro d huwyo, klozëm d bodina d maẖkenala. Këtlan ğalabe ţabuwat, hani klozëm d manfëqinalle li ẖolo… Bas u šarţ diḏi, hani d mëkṯowi, bu rišo qamoyo b şurayt, šan aẖna, bu darğo qamoyo d fëhminalle.

I naqqa hani dlo fëhminalle, adyawma i ẖarbuṯo d kito b gawan aydarbo gëd yëlfina u qurmayḏa mayko koṯe? Am masalokatani, muhimne, klozëm d gulenalën w lo zaycina!

Šato 1967…

Ḫësayno Bë-Čalabiyo, bi qriṯo dë Mzizaẖ, ağa kurmanjwe. Bu Ţuro, kul gnowo, kul ẖaramitiye, dlo howewa huwwe, oḏacwo manyo u ganowo. Bas ağlab huwwe samwolle.
Më zabno l zabno, ëzzewo l riše d ẖasyo, Ḫasyo Afrëm b Mor Gabriyel. U ẖasyo ubewole kmo qëruškat, hedi ţurewo femo mi dayro. Bu šëklano l Mor Gabriyel lë mšadarwo ẖaramiye. Bu zabnano Mor Gabriyel këtwola qaţco d sawal, qanyone, bëstono rabo b ẖaşa. Yacni i idara d ruẖa hiyya saymowala, latwa b mënniye d noše.

B Mëḏyaḏ, u wakilo d Ḫasyo Afrëm, Xori Nëcman´we. Aw waroqe d luzamla li cito w li dayro bi rasmiye, huwwe klobëk bënne. Bëṯër, më briṯo kula u kalla d koṯe lac citawoṯo du Ţuro, kulle cal ëšme koṯën. I masalaṯe, gëd maẖkena bë kṯawto ẖreto.

Xori Nëcman, fëhamwo ma kṯowe catiqe. Ayna ẖa kmanţe kalla, hawiwo stad bënne. Bi cito di Mort Šmuni, b Mor Barşawmo, u b ğer citawoṯo këtwo hawxa ğalabe kṯowe. Mzabanle bë gnowo, ğalabe ma kṯowani. Mẖayşele kalla d ”Alla w Cabdalla!” d këmmi.

B Mor Gabriyel, bu zabnano këtwo 4-5 Mgalyune, kṯiwe cal u galdo dağ ğëzalat, talye. I qiymaṯṯe du zëbono, kaylo latwole. Kmanţanwo ğalabe kalla. Xori Nëcman uḏacwo bu medano. Kmo naqqat azze l Mor Gabriyel, b lišono basimo ţëlbile më Ḫasyo Afrëm. Umarwole: Moran harke latyo dukṯayye, dlo ëzze jurelën mede, hama tay maẖtinalle gabayna bi cito di Mort Šmuni, tamo zëd marke m´amnoyo. Mën këmmët moran?

Ḫasyo Afrëm mërlele: Lo hani dukṯayye harkeyo, u qadišo u noţuraṯṯeyo, ma mën gëd joralle?! Lëwile.

Xori Nëcman bu darbano du lišono makixo, ẖzele lë kmoţe. Han naqqa abëc dë mjarëb darbo ẖreno.

Azze gab Ziwar, u rišo di baladiye. Maẖkele i masale da Mgalyune w mëqqa b qiymene. Mërlele: D manţatte, kmanţën kalla ğalabe. Antika, u b qiymene. Yabo i naqqa d mizabni gëd qaṯlox sahmo rabo mënayye… Mën këmmët?

Ziwar mëftakarle ëšmo. Bëṯër mšayele mu Xori, mërlele: Ma Xori ẖţiṯo mede layto cal foṯayye? U Xori madcarle: Lo Ziwar! Të ẖţiṯo layto! Mgalyune këtlan bi cito… U Mgalyën Mgalyën´yo, bu qërowo, bi şluṯo lë kforëq… Hani cal d këtne antika, catiqe… kmanţën kalla kayiso. Haṯeyo i masale kula.

Ziwar madcarle: Ţrowe Xori! Gëd mëžğalno cam Ḫësayno Bë-Čalabiyo, tër manţelanne. Bas klozëm huwwe ste d qaṯle sahmo?!

U Xori madcarle: E e. Ucdo ţroṯën l iḏayna qamayto, u kalla du zëbono gëd makfe w gëd ţoyëf ste.

Ziwar madcarle: Tamam Xori! Han naqqa hat zox lu bayto, i masale ţrayya acli.
Ziwar bëṯër b zabno kmaẖke i masale l Ḫësayno Bë-Čalabiyo. Ḫësayno kmaqbël i masale b kul mamnuniye.

Ḫësayno Bë-Čalabiyo këzze gab Ḫasyo Afrëm, han naqqa mdarbe du kalla, ftiẖo kţolëb am Mgalyune. U Ḫasyo krofëḏ w Abadan lë kobëc d mëžğël cal hawxa mede. Ḫësayno kţolëb mablağ d kalla rabo mu Ḫasyo w mërlele: Bi šabṯaṯe kubac u kalla! W dlo hat kuḏcët!?

Ḫasyo Afrëm hawxa kalla rabo lë qadër d obe w latwo ste acme, mayko gëd ubele?

Bëṯër b šabṯo, blalyo koṯën an noše d Ḫësayno Bë-Čalabiyo cal Mor Gabriyel.

Këmzarti cal ac comure di dayro w knëfli qëm dë ẖḏoḏe ba tfënag. U lalyo kule kowe mẖoyo. Bu mẖoyano kmëqţël u cammo Brahim Bë-Uske. Macmëronowe bi dayro. Bu zabnano macmëriwo b xer dëṯṯe, huwwe w kmo ẖrene acme.

Am Mgalyune lë jarilën mede. Xori Nëcman lë ţrele femo mënayye hul li badaye daš 70´yat. Be aydarbo, amţalle a Mgalyune li cito di Mort Šmuni. Ac comure d Mor Gabriyel šamici bënne. Ḫasyo Afrëm këmšayëc dayroyo Cisa l Mëḏyaḏ lašan d amţe a Mgalyune.

Hano dayroyo Cisa bëṯër hawiwo Ḫasyo l Hollanda. Meqëm bë kmo šne qţil b Almanya bu utel, huwwe damixo bag gale.

Bi Mort Šmuni, hawi mamro w tënoyo cal am Mgalyune. Xori Cabdalla bu čugan (kopal) diḏe mẖele l dayroyo Cisa. Dayroyo Cisa ste, grëšwole daqne d Xori Cabdalla. Hawyowa qale ğalabe rabṯo bëṯër. An noše d Mëḏyaḏ msëkke iḏe d Xori Nëcman w mërre: A Mgalyune d Mëḏyaḏ´ne, latne d Mor Gabriyel.

A Mgalyunanëk bëṯër mën jariwolën? I masale ţmëşowa.

In reply to message #0
 
Aẖnone w Aẖwoṯo,

An noše du jil diḏi w ëšmo d nacëm ste, koṯe kayiso l bolayye u xan cloyo w u xan taẖtoyo b Mëḏyaḏ. A tre xanatani, meqëm mu Sayfo am moraṯṯe Bë-Hërmëz wayye. Bu Sayfo qţili, bëṯër mu Sayfo, li dawle maẖëtwola iḏo aclayye. Sëmiwola dayrat li ẖkume. U xan taẖtoyo, lalcël diḏe sëmwo maẖkame w laltaẖ diḏe sëmwo zëndan lu cëḏobo da ẖbise. Bëṯër li dawle mzabnila lan noše.

U xan taẖtoyo maṯiwo l Bë-Galuš. 4-5 aẖnone wayye, hënne macwëdiwole. Hano aydarbo cëwadwo? Aw du šrolo mën kibowe lë šqolo? Kubac harke d šuraẖno ëšmo cal i xaşraṯe diḏe.

U xan i šato kula ftiẖowe. Koṯe l boli, bi ẖarayto daẖ ẖamšiyat (1950), bu saṯwo, uṯewo pelawanin. Mayko uṯanwo? Maḏco kayiso latli. Quro w talgowe, bu xan saymiwo i pelawantiyaṯṯe. Malxiwo cal u šëriţo bayn lë tre qayse qime bi hawa. Naqqat u pelawan caynoṯe mcamşe malaxwo, qayso ste b iḏe lašan d howe mizën lu gëšmo. Naqqat hën lëwšiwo čawale, hawxa malxiwo biyya cël mu šëriţo.

Bu zabnano radyo, talawizyon, talafon w ëmkanat ẖrene d saymi reklam latwo. Ḫa pelawan, lašan d soyëm u reklam di pelawantiyaṯṯe, qamwo cal tre stinbare yarixe, jule daz zërtëkin acle, kuraxwo baš šawṯawoṯo d Mëḏyaḏ. Aẖna an nacime, ruhţinawo acme. Mu fëşẖo lo mëklo w lo štoyo abadan luṯewo l bolayna, hul caşriye. Ḫatta u zërtëk ste luxalwo.

I naqqa d bëdyowa i pelawaniye w i jambaziye bu xan, u cborayḏa b kallatwe. Ubanwo mede, lë koṯe l boli mëqqa. Bas aẖna an nacime, kumarno cam ar rabe dlo kalla cëbrinawo.

Bëṯër d qalibi an ëšne lan 60´yat, bdele koṯe ţrëmbelat l Mëḏyaḏ. Amţanwo w manbëliwo noše lad dëkoṯe qariwe w raẖuqe. Hawxa bu saṯwo bdewole koṯe lu xan, gëweto taza dak kočar më Gziro. Nune më Ḫasno, ẖëyewën ţuroye. Am mëḏyoye šuqliwo u qut dëṯṯe, bëṯër aq quryoye, hënne ste më Mëḏyaḏ šuqliwo i sniquṯaṯṯe w bëṯër ducriwo lab botaṯṯe.

Bas d huwewo rabëc, fëšarwo u talgo. Han naqqa quryoye më kul qriṯo amţanwo yariquṯo lu zëbono l Mëḏyaḏ. Kulle cubriwo lu xan, tamo nuţriwo az zawone d oṯën šuqli mëdone mënayye. Amţanwo ẖaršaf, faţëryoṯo, përpare, qozmaze, ţolëke, ẖafrofe, ẖlawloye, mëšẖo-kalo, ẖënbëlbëlo, hëndëbe,.. ğalabe gëlone mšakle. Am more du xan bëṯër mu zëbono, maydiwo maq quryoye du mal qomisyoniye. Yacni ẖaq d fayiši bu xan. An nošani ğalabe mënayye, uṯanwo l Mëḏyaḏ cal aẖ ẖëyewën d këtwolle. Hën sësye, hën bağle, hën ẖmore këtwolle.

Aẖ ẖëyewënani, bu xan këtwo axorat aw mcare taẖtayye. Tamo maşriwolën w saymiwolën park. I naqqa d nucriwo, išara du kafnowa, maẖtiwo qurco qëm femayye b gawe tawno w şcore. Hën ste maẖtiwo gelo našifo du ftilo qumayye. Hawxa maqḏanwo u yawmaṯṯe hul d malxi lu baytaṯṯe.

Aq quryoye daq qëryawoṯo qrayto w kṯawto latwolle. Ğalabe mënayye, Mëḏyaḏ b caynayye ğalabe dukṯo rabṯowa, këtwola camo, këtwola rabe, këtwola ẖkume, këtwola caskar,... saymiwola ẖšowo. Bëṯër l goran di qriṯo, këtwola šuqo ğalabe rabṯo. Mën d lëzamwo li qriṯo b Mëḏyaḏ këtwo. Hawxa hënne ste šuqliwo u qut dëṯṯe w ducriwo b iḏo mliṯo, cam ţacne maţcëne li qriṯo.

Han naqqa aq quryoye, b kul šëẖlofo di šato këtwolle mede d amţën. Maṯlo a mẖalmoye, bu qayţo amţanwo fuje, farẖe, šaţţiyat, šlange, šëmmamat w zabaš lu zëbono. Hani këtwolle. Ač čalkoye, amţanwo ţacne d qayse, qurme d dawme cal a ẖmore, an nišaṯṯe b ẖaşayye amţanwo ţaroše dab baluţe. Ëmmiwola “pëšti”. Yacni u ţacno du ẖaşo. Amţanwo baluţe yaroqe w sëmoqe l zëbono. Cazrone, gangërose w cafşo ste. Yacni kul qriṯo w kul dëkṯo këtwola mede d kubac harke, kul naqla d ëbeno sahmo mene.

Naqla bu xan taẖtoyo. Haṯe d kumarno hawila zabno yarixo. Kumarno ẖarayto dan 60´yatwe. Aṯi ẖa şëroyo mi qriṯo lu xan taẖtoyo b Mëḏyaḏ. Bi qriṯo këtwolle sawal; ceze w cwone. Cadeyo bu rabëc, am more kqayşi u camro da cwone. Mu camro kmisëm jule mšakle lan noše d luwši bu saṯwo, gale lu bayto. Baq qëryawoṯo, maclumyo kfoyëš camro ziyudo, hano kamţalle l Mëḏyaḏ l zëbono. Kmëlalle bak kise, kmaẖtile cal ẖaşe d bağlo, sësyo aw ẖmoro kamţalle l Mëḏyaḏ lu xan.
Cayni mede, kqayşi i marcëzze dac ceze, haṯe ste kamţalle l zëbono l Mëḏyaḏ. I marcëzze bu ziyudo az zaqore zëwniwola. Saymiwo maršat lu ytowo mi marcëzzaṯe.

Aṯi u quryoyo, amţele acme kise rabe w cloye, malye camro. U zëbonaṯṯe bu tqoloyo. Bu xan këtwo qapono, cal riše du qapono fašwo u cammo Čale Bë-Galuš. Bu dawroyo u tqolo. Kul ẖa këtle mede, qamayto ksaymi bazar, mëd aṯën lë ẖḏoḏe bu bazar, koṯën lu tqolo l gab u qapono. Mëqqa tqile u mal, u zawono kobe ẖaq diḏe, kmoyëd u mal w këzze cam u mal lu bayto.

U quryoyo, aṯi dawre. Maẖëtle kiso mak kisayḏe ar rabe cal u qapono. Tqil, u cammo Čale mërlele: Šawco kilowat w falge <7,5>. Manẖët! Tay u ẖreno! Maslaqqe hawo ste, omër: Šawco <7>. Manẖët!

U quryoyo kali. U cammo Čale omër: Tay hawo ste! U quryoyo omër: Basyo haw kubeno! Mëdle lak kise rabe, gëršile l xaşra, mërle lu zawono: Yabo ëno dacërno bu bazar diḏi, haw këmzabannën. Mfaykasno!

Qayëm u zlam quryoyo azze amţele aẖ ẖëyewën diḏe, maţcanle w azze nafëq mu xan. Baroyo azze l Astël. Astël 3 km raẖëqtoyo më Mëḏyaḏ. Ḫšëwle tamo zëd gëd tuqli w zëd gëd amţën kalla. Azze.

Caşriye dacër li qriṯo. U babo aṯi lafele omër: Hë abri?! Mën mţelox, mën lo mţelox acmox? B mëqqa huwlox u camro? U abro lë madcarle mede. U babo omër: Hano komaẖwe mu camro hawat zangin w zbiţ lišonox? Mawxa lo komaqirat! Abro! Haka xëd komarnoyo, hama meqëm ma d ëzzox li caskariya gëd mţenalox ẖḏo w sayminalox mëštuṯo rabṯo. Ma më këmmat lawo?! Naqla ẖreto lë madcarle cal u babo. U babo omër: Abri më hawi? Am mëḏyoye mxapëlallox? Mën sëmme ebox amar!

Ftëẖle feme w mërle: Lo yabo! Ašër ono mxapalli! U babo omër: E ţawwo sëmlox, ba ucdo mëqqa kalla kit b këstox? Madcarle: W lo mede?! U babo omër: Haṯe mënwa? Abri şurayt komëjğëlno acmox, lo ziţoyki! Madcarle: Alah yabo, azzi l Mëḏyaḏ bas tamo lo mzabanli mede. Ono ẖšëwli b Astël balki ţaw mizabën mxapeli ruẖi. Tamo mëdde u camro ste mini w aẖ ẖayawën sti mini. Ëmmi: De han naqqa qum yalla izox l baytox! Dacërno bar rağle li qriṯo. I masalayḏi kula haṯeyo.

10-05-2010

In reply to message #0
 
Aẖnone w Aẖwoṯe,

I masale d Mor Gabriyel mhaškëro, nafiqo li ẖolo. I dawle d fašo Kamal dayëma cal ”qana qan, intiqam!” cayišo, kcayšo w hawxa gëd macišo ruẖa. Hano sumulle marwodo l aḏnayxun.

U cwodo d këtlan b Awruppa, walaw latyo xëd u mede d kobëc, kẖuzetu b caynayxun i dawle d fašo Kamal mëqqa kmaciqo. W aydarbo kmëẖşoro bi qërniṯo. Maclumyo, u cwodayḏan b Awruppa d moyëd asas akademi, asas yëlfono, caqël,… i naqlayo xi cade, ẖaşe di fašiye w u droco d këtla b gawayna mẖe bi arco.

U drocano, më meqëm ǧalabe naqlat mbaẖasli acle. Hano droco daẖ ẖamšoyo. Bu tarix ǧalabe grëšlan mene. Marke u dëžmën dayëm cabër aclayna. Damixe bag gale, hulelan qëm dax xënejër du mawto.

U droco daẖ ẖamšo këtle wariḏo tarixi qawyo b gawe di cito. Hano ucdo harke b Awruppa qamayto hawilan maḏco acle. B Awruppa hano sëmlele droce b gawe di feodaliye d gawayna. W raqiḏi cal a šlade d azzelan suhḏe bu tarix.

Ǧalabe kuhne fašist, ymalle w këmmi ”Sayfo lawi loooo! Kule dugleyo… Kmaẖti bebaxtiyat bë qḏole di dawle!”

Aẖnone w Aẖwoṯe,

Mu tarcano di jahale d këtwo gabayna ak kuhne fašistani mëštacalle tëštëcniye ǧalabe cjiqe lawǧël b gawayna w larwal b sefe du dëžmën. Sëmme i cito tërso w mëstacmëlulle mqabël d kul ẖarake d kityo l ramẖël. Hani heš këmdawmi bu darbaṯṯe, amma mǧayarre at taktikat dëṯṯe, i siyasaṯṯe w aẖna bi sëbbe heš d kit jahale qwiṯo w barbariye gabayna, dlo zëcṯo kmalxi.

Aẖna mën kubaclan lašan d qudrina mǧayrina? Aydarbo kiban saymina i ẖale d adyawma d këtna biyya l arco w qarco?

Mcamşina caynayna zëd! Šulena zëd! Sumena zëd! Huwena lalin zëd! Karrin zëd! Dlo naxwe zëd! Dlo hawno zëd! Dlo haymonuṯo l ramẖël w lu ẖreno!

Fayšina hawxa Bacṯiye, grece lu tërk, lu carab w lu ţayo?

2 tëšrin-ẖaroyo 2012