Mezapotamya’nın Kadim Halkı
Asur/Süryani/Kildani’nin Göçü ... Gabriyel Beth-KatheGabriyel Beth-Kathe
Şurayt’tan1 aktaran
Jan Beṯ-Şawoce 2 1. Bölüm Dicle ve Fırat arası toprakları yani Mezopotamya, yeryüzünün en verimli yerlerinden biri ve insan için yerleşik yaşama geçişin ilk yurdu sayılır.
Kuşkusuz burda tarih, astronomi, astroloji, kültür, sanat, tarım, zanaat ve dinsel inanç bilimlerinin yeşerip boy attığı bir uygarlık alanı olduğu akla ilk gelen olmakta aynı zamanda. Yerleşim merkezleri olan köyler, kasabalar, kentler bu coğrafyada kurulmuş ve burdan yeryüzüne yayıldığına inanılmaktadır. Yerleşik yaşama geçen topluluklardan biri Asurlar/Süryaniler olmakta. Süryaniler, bu kutsal toprakların sadece ilk topluluklarından değil, onlar aynı zamanda düşünür, bilimci, bilgin, uzman, yazar, çizer, çevirmen, eğitmen,... idi. *** Nsibin ya da Nusaybin kentinde bulunan Mor Yakub Manastırı’nda yapılan arkeolojik kazı sonucu, dünyanın ilk üniversitesi olan Nsibin Akademisi, ortaya çıkarıldı. Yine Antakya, Şam, Ḫarran, Urhoy, Diyarbekir, Mardin, Ninova,... gibi daha nice merkezde bilim, kültür, sanat kurumunu inşa eden ve kuran Süryaniler, uygarlığa küçümsenmiyecek derecede bir katkı sunmuşlardır. *** Qadim olan bu halk,IS birlikte yaşadığı halklarla daima barış ve uyum içinde bir yaşamı benimsemiş. Bu yolda da bilimsel ürünler üretmiş. Bunların başında gelen de İsa’dan sonra geliştirdikleri Kristolojik inanç ve felsefe olmuş. Önce Bizans ve Pers daha sonra Arap halifeleri, Emevi, Abbasi,... gibi yönetimlerin Selçukluların, Osmanlıların, Moğolların ve ulus devletlerin zulmüne uğramış, işkence görmüş, kıyılmış ve toprağından zorla sökülmüş. *** Göçertme ya da sürülme ... Çağdaş tarihimizin başlangıcı diye tanımladığımız 1800’ler, kitlesel sürülmelere sahne olmuş. Burda osmanlı ordusu, Kürt Mirleri,... defalarca kıyımlar gerçekleştirmiş. 1860’ta Beyrut ve Şam’da Osmanlı eliyle yapılan kıyımlar başta Güney ve Kuzey Amerika, Avustralya ve Avrupa’ya ulaşma yolunu açmış. Bu hala devam ediyor. Qadim bu halk, onun bilindik son vahşiyane Soykırımı, Sayfo 1915’te bitme noktasına getiriliyor. Coğrafyası el değiştiriyor. Bu sıra Ayn-Wardo, Beth-Zabday ya da Hazax, Ḫaẖ, Sare-Sorino,... gibi köylerde yapılan örgütlü direnme ve savunma nedeniyle, bir bölüm canını kurtarabilmiş. Sayfo’ya devletin yanında kıyıma katılmış bir sürü Kürt, Zaza, Arap, Muẖallemi, Çerkez, Türkmen, Azeri,... aşiret ve grubu var.
Buna karşın Sayfo’ya katılmamışı da var. Bunların bir bölümü Sayfo’da insan kurtarması nedeniyle yaşamını yitiriyor. Bilindik Süryani tarihinde, devletle hiç bir zaman politik sorun yaşanmamış, komşu ile barış ve kardeşlik yaşamı dışında bir yol izlenmemiş olunmasına rağmen, Sayfo yapılmış. Ve onun fiziki ve pisikolojik izleri, hala coğrafyanın her yanında kendini canlı koruyor olması, konu ile ilgili olan terminilojisi kuşaktan kuşağa hep aktarıldı.
Mezapotamya’nın Kadim Halkı
Asur/Süryani/Kildani’nin Göçü ...
Gabriyel Beth-Kathe Şurayt’tan3 aktaran
Jan Beṯ-Şawoce 4 2. Bölüm Halk olarak hep ezik yaşatıldık. Hiç bir zaman da, zerrecik bir hak elde edemeden kölece bir yaşama itildik. Bunu bir yanda yerel merci ve diğer bir yanda da devletin destek verdiği komşu aşiret üzerinden sağlam bir baskı mekanizması ile omurgalaştı. Baskı ve zulüm için gerekçe hep ‘hıristiyan’ inancımız olmuş. Kadın ve kızımız zorla kaçırılmış, mal-mülke, ürüne,... el koyma, tahrip etme,... inançları gereği hep yasal hak olmuş. Yani dinsel ‘ẖalal’ sayılmış. Qadim bu halka yaşatılmış olan bu zulüm, işkence ve zorbalıklar günlük yaşamda komşu tarafından hep anımsatılmış, bu nedenle göç yolu tek seçenek kalmış. Kıbrıs Sorunu 6-7 Eylül 1955 pogromunun benzeri Turabdin’de de yapılmak istendi. Devlet eliyle Midyat’ın Estel kesiminde hazırlanan toplantıya Midyat’tan Mehmedoler aşiretinden Nuri Midyat ve Nehrozler aşiretinden Muẖammed Şerif katılıyor. Bu toplantıda her iki lider, yapılması planan pogroma karşı, olumsuz tavır takınıyor ve plan gerçekleşmez.
Her iki lider, sonraki yılda gizemli bir şekilde ortadan kaldırılıyor. Yıl 1964 Yine Kıbrıs. Yukarı Mezopotamya’nın her yanında, cami ve mescit anti-hıristiyan propoganda merkezi olmuş. MİT silah kaçakçısı eliyle silah sattırmış. Halk kıyıma hazırlanmış. Devlet eliyle, Midyat´ta büyük bir miting düzenlenmiş. Mitinge Midyat dışından tüm Muẖallemi ve Kürt köyleri Estel’den uzun bir kortejle katılmış. Amaç Midyat’ın altını üstüne getirmek ve yok etmekti. Miting korteji Midyat’ın Dörtyol’unda, M. Kemal anıtı önünde duraklıyor. Burda organizatörlerin başında yer alan MİT ajanı Estelli Muẖallemi Cemil İşler, uzun bir anti-hıristiyan konuşma yapıyor. Mitinge katılan halkı galeyana getiriyor. Kitlenin elinde bulunan boynu haçlı bir sıpa ve bir köpeğe ağıza alınmayacak küfürlerle saldırıya geçiliyor. Küfürler hıristiyanların kutsal saydığı Meryem Ana ve İsa’ya yönelik oldu. Dörtyol’da halk kitlesi ile birlikte, Midyat kaymakamı, yanında bir askeri grup ve polis var. Olumsuz tavır ya da engel girişiminde hiç biri bulunmuyor. Dörtyol’da Midyatlı Süryani gibi Kürt tanık da var bu sıra. Bu Kürtler’den Dr. Rıfat Yenigün, Nehrozler aşiretinden, kaymakama doğru giderek tepkisini şöyle dile getiriyor: “Kaymakam Bey, bir üst yetkili gibi, bu mitinge siz engel olmazsanız, sorumluluk altında kalacaksınız!” der. Kaymakam askeri ile birlikte harekete geçmek zorunda kalır ve eylem mitingle sınırlı tutulur, halk kitlesi Midyat’a dalmadan Estel’e geri gitmek zorunda kalır. Yıl 1974 Yeniden yine Kıbrıs. Devlete bağlı Seferberlik Kurulu üyeleri, Midyat’a yönelik bir komplo planı hazırlıyor. Kurulun başında Abdülkerim Slam Ağa (Güven) var. Geçmişte tahsildarlık görevini yapmış hıristiyan düşmanı bir devlet memuru idi. Emekliye ayrıldıktan sonra hıristiyan düşmanlığı aralıksız devam ediyor.
Temmuz ayının ilk haftasında, hazırlanan komplo devreye sokuluyor. Abdülkerim’in Şalëẖ'ta evli kızkardeşi var. Onun genç olan evlatlarında biri, aynı köyden yaşıt arkadaşları ile birlikte asker elbisesi giyiyor.
Daha önceden, Midyat askeri kışlasından kaza içine nöbete gelen askeri inzibatların nöbet değiş-tokuşunun zamanları saptanıyor. Ona göre de bir pusu kuruluyor. Pusu akşam nöbeti için planlanıyor. Bu sıra kaza içindeki iki askeri inzibat nöbetini devrettikten sonra, kışlasına çıkıyor. Kışlasına varmadan önce, yolda önlerine bir asker çıkıyor. İnzibatlardan sigarasını yakmak için ateş istiyor. Ateş vermek için ceplerine el atan inzibatlar, pusunun farkında değil. Ateş isteyen asker, yanındaki tapancayı çekip inzibatların birine ateş ediyor. İnzibat yere yığılıyor, diğer inzibat, saldırgana elindeki hafif makinadan ateş ediyor, saldırganı kovalıyor. Saldırgan yaralı kaçıyor. Yakın kalan bir bağa giriyor. İnzibat yaralı arkadaşı ile ilgilenmek zorunda kalıyor. Bu sıra pusuda bekliyen diğer saldırganlarda ateş ediyor. Kışla hemen bazı birliklerini harekete geçiriyor. Kışlaya yakın kalan semte asker dalıyor, zorla evlere giriyor. Saldırgan az sonra bir incir ağacı üzerinde, izlenen kan izi sonucu bulunuyor. Nöbetçi amiri olan subay, hemen sünnetli olup olmadığının araştırı emrini veriyor. Emre uyan askerler nöbetçi subayına “Komutanım saldırgan sünnetli!” diye yanıt veriyor. Nöbetçi amiri olan subay onlara “Onu öldürün!” emrini veriyor. Planlanan komplodan Midyat böyle kurtuluyor. *** 4 Ekim 2000’de Diyarbakır’da Süryani Meryem Ana Kilisesi pederi Yusuf Be-Kečo (Akbulut) “... sadece Ermeniler değil Süryaniler’de katledildi!” dediği için tutuklandı. Daha sonraları konu ile yakından ilgilenen AB ülkeleri, yaptığı politik ve diplomatik baskı sonucu Peder Yusuf yargının pençesinden kurtuluyor. Mardin’e bağlı Brahimiye (Işıklar) köyünde ve daha başka bir çok yerde olduğu gibi mal-mülke zorla el koyma sorunları gerçek sahiplerini bulsun diye, yargıya taşınıyor. Davalar yargıda sahiplerinin lehine sonuçlanmasına rağmen gasp edenler bunu kabullenmiyor, tehdit ve şiddete başvuruyor. 5 Haziran 2022 Pazar günü Brahimiye’de, hukuk sürecini kaybeden gaspçı bir taraf, mülkün sahibi olan Süryani ailenin evini kalabalık eli sopalı basıyor. Konu ile ilgili bilgiyi alan Zafaran Manastırı Mertropoliti Şaliba Be-Murad (Özmen) hemen yetkilileri bilgilendiriyor, olay yerine gelen jandarma büyük bir faciayı böyle önlüyor. Konum bu düzeyde güvensiz ve yasaya saygı olmayınca, Avrupa’dan dönüş nasıl olabilir?
The Ancient People of Mesopotamia: Assyrian Migration
https://www.atour.com/forums/history/84.html
| 
